Met het Topstukkendecreet wil de Vlaamse Overheid, zich bewust van zijn rijke erfgoedtraditie, roerend cultureel erfgoed van uitzonderlijk belang beschermen, borgen en ervoor zorgen dat zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen niet verloren gaan. Om in de lijst te worden opgenomen, moet een voorwerp aan een aantal strenge selectiecriteria voldoen. Op de lijst Topstukken in Vlaanderen staan momenteel 57 objecten uit Haspengouw. Deze merkwaardige objecten worden bewaard in verschillende instellingen te Borgloon, Munsterbilzen, Sint-Truiden, Tongeren en Vlijtingen. Achter al deze objecten, gaande van textiel over beelden, relieken en zilverwerk, zitten bijzondere verhalen verborgen. De drinknap en lepel van de Heilige Landrada werden als laatste aan het lijstje toegevoegd in juni 2023. Ze worden bewaard in de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk te Munsterbilzen. Het traject startte een jaar eerder, toen de kerkfabriek een telefoontje ontving van het Agentschap Onroerend Erfgoed met de vraag of ze de drinknap met bijhorende lepel mochten opnemen in de Topstukkenlijst. De kerkfabriek was zich niet bewust van het bezit van een topstuk. En toen ging de bal aan het rollen. Samen met de bescherming op de Topstukkenlijst komt immers een lijst van regels waaraan men zich moet houden, wat met het object voortaan mag of niet mag gebeuren. Er zijn uiteraard voor- en nadelen aan het bewaren van een topstuk. Monumentenwacht Limburg deed alvast onderzoek naar het klimaat en de beveiliging van het voorwerp. In België zijn slechts twee gelijkaardige drinknappen uit de volle middeleeuwen HASPENGOUW bekend: een exemplaar in Herentals en een in Sint-Truiden, beide gelinkt aan SintFranciscus. De kerkfabriek besefte steeds meer eigenaar te zijn van een bijzonder object. Ze ging ten rade bij het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium (KIK) voor advies omtrent restauratie. Hierbij komt een volledig historisch en materiaal- technisch onderzoek én een daterings- analyse kijken. Wordt dus vervolgd. In de tussentijd kan je de drinknap bekijken in de Museumkerk van Munsterbilzen. De middeleeuwse houten drinknap met zilverwerk is een zeldzaam voorbeeld van gebruiksvoorwerpen die aan het leven van een heilige gekoppeld zijn. Uit de middeleeuwen bleef weinig gebruikszilver bewaard, waardoor dergelijke voorbeelden van uitzonderlijk belang zijn. Het voorwerp behoorde toe aan de Heilige Landrada van Munsterbilzen (620 – 690). Ze was kluizenares, voordat ze in 670 een vrouwenklooster stichtte, de latere abdij van Munsterbilzen. De andere topstukken in Haspengouw zijn te bezichtigen in verschillende instellingen waaronder de schatkamer van de Onze- Lieve-Vrouw Tenhemelopnemingkerk van Sint-Truiden, museum DE MINDERE, de Sint-Odulphuskerk te Borgloon en de SintAlbanuskerk te Vlijtingen. In Tongeren vind je een aantal topstukken verspreid over de OnzeLieve-Vrouwebasiliek en het Teseum. SINT-TRUIDEN 1. Monstrans Johan Georg Herkommer, 1712 2. Onze-Lieve-vrouw van Zeven Weeën (beeldhouwwerk), anoniem, ca. 1540-1550 3. Verzameling liturgische objecten in stro Zusters Kapucinessen van Antwerpen, 1650-1870 4. Haarnetten onbekend, 13de eeuw 5. Drinknap van de Heilige Franciscus onbekend, 13de eeuw (?) 6. Reliekkoker van de Heilige Remaclus onbekend, ca. 1200 7. Cilindermonstrans Willem van der Mont, 1599-1600 8. Reliekkruis van de Sint-Pietersabdij Balthasar van Blootackere, François Guens, 1627 9. Kruisbeeld met reliek Liebrecht Beijns, 1718 BORGLOON 10. Reliekschrijn van de Heilige Odilia onbekend, 1292 11. Koorstoel van de Heilige Lutgardis anoniem, Sint-Truiden, 1226-1275 VLIJTINGEN 12. Zonnemonstrans met koningswapen van Lodewijk XV Bastin Martini/ Luik, 1748-1749 MUNSTERBILZEN 13. Drinknap en lepel van de Heilige Landrada anoniem, 14de eeuw TONGEREN 44 objecten Te bekijken op topstukken.vlaanderen.be. DE VOLLEDIGE LIJST: OKTOBER 2024 I ERFGOEDHASPENGOUW.BE 13 Haspengouw, bewaarplaats van topstukken © KIK-IRPA, KATRIEN VAN ACKER © KIK-IRPA, MARLEEN STERCKX © SINT-ODULPHUSKERK © KIK-IRPA, KATRIEN VAN ACKER 1 4 6 8 3 11 © KIK-IRPA 10 13
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=