Inzamelmoment voor de kerken van Aalst en Ordingen
Op zondag 29 januari en zondag 5 februari vonden in de kerken van Aalst en Ordingen onze inzamelmomenten plaats. Bezoekers konden er langskomen met oude documentatie over het parochiale leven in beide deelgemeenten. Tijdens deze uitzonderlijke openstellingen kreeg men de kans om een selectie van de meest opmerkelijke objecten uit de kerkinboedels te bekijken en hierover meer te lezen in onze kleine brochures.
Het religieus erfgoed heeft immers betekenis voor ons allemaal. Tijdens het waarderingstraject proberen we alle erfgoedwaarden van de objecten te achterhalen. Niet alleen de historische en kunsthistorische waarden zijn van tel, maar ook de rol van de lokale gemeenschap is belangrijk. We vroegen de parochianen om te antwoorden op volgende vragen:
- Welke objecten hebben je getroffen of hebben indruk gemaakt?
- Zijn er objecten die een bijzondere betekenis hebben voor jou of de omgeving?
- Welke objecten mogen zeker niet verloren gaan?
- Over welke objecten wil je meer te weten komen?
Uit deze laatste vraag bleek dat de bezoekers graag meer informatie wilden over de glasramen en de Sint-Petrus en Sint-Paulus in de kerk van Aalst. In de kerk van Ordingen wekten de obiits en de vlag van de boerengilde de nieuwsgierigheid.
Lees hieronder meer:
De glasramen in het koor verschillen duidelijk van de glasramen in het schip, zowel van voorstelling als van stijl. Ze kunnen gezien worden als twee verschillende ensembles. Van vorm thans wel steeds dezelfde opbouw; twee traveeën, telkens eindigend in een driepas en elk vijf registers tellend. In de neogotische spitsboog, boven de twee driepasbogen steeds een bekroning met vierpas.
In het koor links de voorstelling van Christus met de Emmaüsgangers op het moment dat zij Hem herkennen; Christus, rechtopstaand, breekt het brood achter een tafel. Onderaan wordt de familie Goessens-Roosen vermeld. Centraal de Kruisiging van Christus, omgeven door Marie en Johannes de Evangelist die voor Hem staan en Maria Magdalena die achter Hem knielt. Onderaan de tekst “Grati Parochiani”, wat wijst op de schenking door de parochianen. Rechts een voorstelling uit het leven van de H. Brigitta van Zweden. Christus verschijnt aan haar en toont zijn stigmata, waaronder het brandend Heilig Hart. Onderaan vermelding van de familie Falise-Ruppol en Bormans. Van de H. Brigitta werd ook een beeld voorzien op het zijaltaar van de Onze-Lieve-Vrouw.
De heiligenvoorstellingen in het schip, telkens per twee gegroepeerd in een raam; de H. Trudo en H. Libertus (geschonken door de familie Lismont-Sterkendries); H. Lutgardis en H. Christina (geschonken door pastoor Truyen en parochianen); H. Matteus en H. Marcus (geschonken door familie Falise-Ruppol); H. Lucas en H. Johannes (geschonken door de familie Pexters-Tits en Van Ormelingen-Tits).
Opmerkelijk is dat vele van de genoemde families nog steeds woonachtig zijn te Aalst of omgeving.
Twee levensgrootte eiken beelden van Sint-Petrus en Sint-Paulus in barokstijl zijn nog een overblijfsel van de oude kerk, die in 1854 werd afgebroken. Waarschijnlijk te dateren rond 1680 en in het verleden wel eens toegeschreven aan de Antwerpse school, maar een beeldhouwer is niet bekend. Beide beelden werden geschonken door pastoor Pauly ergens tussen 1816 en 1836. Ze zijn opmerkelijk groot voor een parochiekerk, maar komen oorspronkelijk uit een klooster.
Sint-Petrus is uitgebeeld met kruis in omgekeerde richting samen met de haan. Deze laatste verwijst naar de verloochening van Christus. Het kruis is een teken van de marteldood van Petrus die in het jaar 64 bij de christenvervolging onder keizer Nero stierf in het Circus van Caligula op de Vaticaanse heuvel. Hij werd er met zijn hoofd naar beneden gekruisigd.
Sint-Paulus draagt een boekenrol en kijkt naar de toekomst. De boekenrol verwijst naar zijn rol als auteur van de Brieven in het Nieuwe Testament. Hij is samen met Petrus de stichter van de christelijke kerk, waarbij Petrus het oorspronkelijke Joodse en Paulus het niet-Joodse element vertegenwoordigt. Ook hier duidt het zwaard op de marteldood van Paulus door onthoofding, die plaats vond aan de Aquae Salvae, aan de Via Laurentina, met drievoudig stuiteren van het hoofd, waarvan elke stuitering een golf water deed opspuiten. Hierdoor wordt de plaats tot op vandaag aangeduid als Tre Fontana.
Nadat de lagen verf verwijderd werden, prijken ze nu in hun natuurlijke eikenhouten kleur. Deze beelden waren te zien op reeds meerdere tentoonstellingen. Het beeld van Sint-Petrus weegt 84kg.
Rouwborden zijn een niche binnen het funerair erfgoed. Ruitvormige schilderijen (gedenktekens) op een zwarte achtergrond waarop naast de tekst ‘OBIIT’ en de sterfdatum ook het familiewapen van de overledene afgebeeld wordt. Rouwborden werden tijdens de rouwstoet van het kasteel naar de kerk gedragen door huisbedienden of jachtwachters vooraan in de rouwstoet. Het rouwbord werd vervolgens voor de katafalk geplaatst, gericht naar de aanwezige gelovigen. Een kleinere versie, zoals aanwezig in Ordingen, werd aan de kandelaars bevestigd. Na de begrafenisplechtigheid werd dit funerair wapenbord ofwel in de kasteelkapel of in het hoogkoor van de parochiekerk gehangen.
In Ordingen zijn nog steeds twee obiits aanwezig. Een uit 1841 en een uit 1962. Beide afkomstig uit de familie de Pitteurs. De familie Pitteurs-Hiégaerts was een Luiks geslacht van steenrijke industriëlen dat in Sint-Truiden en omgeving meerdere cultuurhistorische sites met religieuze oorsprong verwierf. In de 18de eeuw werkte de familie zich op tot de hoogste kringen van de Luikse administratie; in de 19de eeuw verwierf ze rijkdom en aanzien met steenkoolontginning en suikernijverheid. De voormalige suikerfabriek van Ordingen (1837) behoorde tot hun imperium. . In Ordingen bouwde ze de commanderie van de Duitse Orde om tot een riant kasteel in Vlaamse neo-renaissance.
Leuze: Periturus non abiturus.
Mogelijke vertaling: “Hij is sterfelijk (stof en as), maar niet verloren (voor het eeuwig leven)”.
Leuze: Pie Teuris
Pie is het bijwoord van Pius wat vroom maar ook met affectie en devotie kan betekenen; de leuze kan dan zijn “Jij wordt vroom bekeken” in de zin van “men kijkt vroom, met devotie naar u”, duidelijk een verwijzing naar Pitteurs natuurlijk!
De boerengilde is nog steeds een sociale en culturele beweging die zich bekommert om het materieel en geestelijk welzijn van de leden land- en tuinbouwers, tegenwoordig beter gekend als de Landelijke Gilde.
Op de vlag van Ordingen is een landbouwer te zien die de hand op het hart drukt en aureool achter het hoofd heeft, in aanbidding voor de zusters Harlindis en Relindis. Op de achtergrond is een gevleugelde engel het akkerland aan het ploegen.
In 1953 bestond de boerengilde van Ordingen 55 jaar. Vijf jaar eerder was het Georges de Tilloux, fruitteler en landbouwer te Ordingen en eveneens lid van de kerkfabriek die ijverde voor de feestviering van 50 jaar Boerengilde Brustem-Ordingen.
