Lenteschoonmaak

Een goed onderhoud van de kerk is belangrijk voor het behoud van ons waardevol religieus erfgoed. Vocht, stof, roet, … ontsieren niet alleen het interieur, maar versnellen ook de aftakeling. En met elk historisch element dat verloren gaat, verdwijnt ook een stukje geschiedenis. Dat willen we samen voorkomen!

Met gezond verstand kom je al een heel eind. Maar je mag niet uit het oog verliezen dat de wijze waarop je thuis moderne voorwerpen poetst, niet noodzakelijk geschikt is voor de (oudere) objecten in een kerk. We helpen je graag met wat basistips:

• Vermijd water op kunstwerken en zeker geen detergenten gebruiken!
• De kerkvloer dient regelmatig droog gereinigd te worden, bij voorkeur met een stofzuiger om opwaaiend stof te vermijden. Gebruik je toch water indien nodig? Na het dweilen, liefst over de vloer gaan met een goed uitgewrongen dweil om zoveel mogelijk vocht op te nemen. Bij hardnekkig vuil kan eventueel ph-neutrale zeep toegevoegd worden, zoals witte marseillezeep in vlokken. Let erop dat het water niet tegen of onder houten voorwerpen loopt!
• Voorwerpen, sculptuur, meubilair en schrijnwerk regelmatig droog reinigen. Gebruik zachte katoenen doeken (oude lakens) om kunstwerken te ontstoffen: ze haken niet en geven ook geen pluisjes af. Een zacht kwast kan je helpen voor de moeilijker bereikbare stukjes. Zorg ervoor dat je deze niet verder lostrekt.
• Beperk het eigenhandig onderhoud van schilderijen tot voorzichtig afborstelen van lijsten en de achterzijde van het schilderij. Laat de picturale laag reinigen door een specialist!
• Worden er schilderijen of vaandels van de muur gehaald?  Nooit alleen doen! Voel eens aan de achterzijde: is het vochtig?  Dan is er kans op schimmelvorming.  Schilderijen en vaandels hangen best een beetje schuin gekanteld tegen de muren, zo kan er een minimum aan lucht circuleren en voorkom je schimmelvorming.
• De achter- of onderzijde van houten en metalen voorwerpen die rechtstreeks in contact staan met koude stenen of metalen ondergrond kunnen best voorzien worden van een buffer in kurk, hout of kunststof (minstens 7mm dik). Ook dit zal vochtschade voorkomen.
• Achtergebleven poetsresten van vroeger verwijderen? Kijk naar de kleur! Poetsresten met een witte kleur kunnen makkelijk weggehaald worden door te borstelen met penselen met zachte haren (ruwe haren kunnen krassen) of wattenstaafjes met ontsmettingsalcohol. Poetsresten met roze of groene kleur laat je best door een restaurateur behandelen.
• Beperk het onderhoud van voorwerpen in edelmetaal of koperlegeringen zoals kelken, messing kandelaars, … Stof regelmatig af met niet pluizende katoenen doeken of kwasten. Zilveraanslag (sulfidering) verwijderen kan fysisch, door schuren en polijsten, of door middel van chemische reiniging. Vraag hiervoor altijd advies bij een restaurateur of monumentenwacht!
• Om afdruipend kaarsenvet te vermijden wordt een glazen druppelglas geplaatst (te vinden in decoratiewinkels). Ook aluminium taartenvormpjes kunnen een perfect en goedkoop alternatief bieden. Je vindt ze onder andere terug in de supermarkt.
• Poetsen is ook controleren!  Schimmelvlekjes, boorgaatjes, muizenstrontjes,…  Wie het ziet, moet het melden.  Twijfel je aan de aanwezigheid van actieve houtworm? Plaats eventueel zwart papier onder de beelden om het boormeel makkelijk te herkennen.

Sacristieën hebben vaak de rol van opslagruimtes gekregen. Doorheen de jaren werden heel wat objecten verzameld in en rond de kasten: van misboekjes, documenten, kaarsen en poetsmateriaal tot liturgisch vaatwerk, textiel en processiemateriaal … Maak wat tijd met de vrijwilligers om ook deze ruimtes even op te frissen. Ze zijn misschien niet zichtbaar voor het publiek, maar het geeft je meer overzicht en dus meer mogelijkheden naar goede bewaring van je waardevolle erfgoedobjecten. Het kan de ideale gelegenheid vormen om ook even je inventaris erbij te nemen en de objecten te overlopen.

Meer en uitgebreidere informatie voor het behoud en beheer van religieus erfgoed vind je in de handleidingen van Monumentenwacht of vraag extra informatie bij Erfgoed Haspengouw.