Erfgoedklasbakken: Proeven van kantklossen

“We laten kinderen proeven van het kantklossen”

Tijdens de Erfgoeddagweek die van maandag 25 tot vrijdag 29 april loopt, trekken exact 30 klasbakken naar een aantal lagere en secundaire scholen in de regio Haspengouw. Klasbakken zijn stuk voor stuk experts in hun vak of ambacht. Ze willen hun passie en het ermee verbonden Vlaams cultureel erfgoed delen met de leerlingen. Kwestie om de belangstelling van de schoolgaande jeugd aan te wakkeren voor het verleden. Dat het meer dan de moeite waard is om het rijke erfgoed voor de huidige en toekomstige generaties levendig te houden.

KantelinK

Op donderdag 28 april gaan zes dames die het abc van het aloude ambacht van kantklossen beoefenen naar de kleuter- en lagere school Klimop in Sint-Truiden. De dames zijn lid van KantelinK, een vereniging uit Sint-Truiden die op basis van oude technieken hedendaagse kant vervaardigt en promoot. Een van hen is Helena Fransens die meer dan haar strepen verdiend heeft in het ambacht dat een sterke link heeft met Sint-Truiden. Ze geeft al jaren cursussen in het leren creëren met kant. “Het kantklossen mag niet verloren gaan”, stelt ze vastberaden.“ We zetten voornamelijk de hedendaagse kant in de picture, en nu gaan we voor het eerst in een school de kinderen de beginselen van het kantklossen aanleren.”

Kinderen

De gelukkigen die een workshop kantklossen in de erfgoedweek mogen volgen, zijn de 31 jongens en meisjes uit het vijfde leerjaar in basisschool Klimop. “We laten hen proeven van het kantklossen”, bekent Helena Fransens. “We laten hen  ervaren hoe het kantklossen echt aanvoelt. Velen denken hierbij aan het klossen op een traditionele of klassieke manier. Dat blijft waardevol maar wij van KantelinK leggen de focus op de moderne vormen van met kant werken”. De zes dames brengen het kantklossen op een laagdrempelige maar plezante manier aan bij de leerlingen. “Dat is toch de bedoeling”, getuigt Helena Fransens. “Kinderen zijn in een klein kwartier weg met de techniek. Het kantklossen is eenvoudig om te doen. In de workshop van goed drie uur doen we de kinderen voor hoe ze aan het klossen horen te beginnen. En daarna is het aan hen om ons na te doen.” Elk van de 31 kinderen krijgt een kussen van piepschuim waarmee ze proberen te klossen. “Hierop ligt een patroon van een boekenlegger die de vorm heeft van een slangetje”, licht Helena Fransens toe. “Kinderen houden van dieren, en vandaar dus het gekozen patroon. Het geeft de vorm van het kantwerk aan en waar je de speldjes moet steken. Daarna komt het er op aan om met 14 klosjes (houtjes als dragers van het garen) de figuur te creëren.”

De bakermat

Dat Sint-Truiden fungeert als de thuisstad KantelinK, die handgemaakte kant tot een hedendaagse kunstvorm verheft, is geen toeval. De stad heeft een rijke en lange kanttraditie. Sint-Truiden was in de 18de eeuw een belangrijk centrum van de kantindustrie. Zo waren in 1796 liefst 294 vrouwen beroepshalve aan de slag als kantwerkster. Begin vorige eeuw bood de kantindustrie aan liefst 800 arbeiders een voltijdse job. Toen was een zesde van de toenmalige bevolking van Sint-Truiden aan het werk in de sector. In 1844 ontstond op initiatief van E.H. Deken Cartuyvels een kantschool bij de Zwartzusters. In januari 1899 volgde de erkenning door het ministerie en op 6 juli 1906 werd de kantschool overgebracht naar de school van de Zusters Ursulinen in de Naamsestraat. De kantnijverheid was een belangrijke branche. Maar het tij keerde na de eerste wereldoorlog. De  gloriedagen van de kantindustrie waren voorbij.

Sint-Truiden blijft wel een draaischijf in handgemaakte kant. De Zusters Ursulinen bleven kantonderwijs geven. Tot de academie in Sint-Truiden de rol van de zusters overnam. Momenteel geeft men daar cursussen kantklossen. Ook Betty Cuyckx uit Sint-Truiden, een bekende dame die met kant prachtige kunstwerken klost, en de vereniging KantelinK zetten de traditie verder en trekken naar de scholen in de regio. En de rol van KantelinK? “We willen kant in de stad en daarbuiten levendig houden. En niet onbelangrijk, we leggen de link met het hedendaags kant. We zijn erfgenamen van de kanttraditie in Sint-Truiden en we willen die verder uitdragen”, aldus  Helena Fransens nog tot slot. 

Andere kantgroepen in de provincie Limburg zijn van plan om in het kader van de Erfgoedweek nog naar 20 scholen te gaan om kinderen warm te maken voor het kantklossen. Zo bereiken ze 400 kinderen.

Xavier