De genomineerden

Bilisium en Graf Caby: Op 10 mei 1940, rond 8 uur ‘s ochtends, vertonen de eerste Duitse bommenwerpers zich boven Bilzen. Dokter Caby, die aan de Markt woont, reageert alert en brengt zijn drie kinderen, Denise, Camille en Willy, in veiligheid in Beverst. Zijn vrouw Helena Vandooren die het kraambed houdt met haar pasgeboren baby, zou hij onmiddellijk daarna gaan ophalen. Bij zijn terugkeer in Bilzen vindt hij hun huis aan de Markt platgebombardeerd. Zijn vrouw en de acht dagen oude Ghislaine worden dood van onder het puin gehaald. De dokter zelf komt vijf jaar later om het leven door een aanrijding met een Amerikaanse legervrachtwagen. De rampspoed die deze familie heeft getroffen staat voor de Bilzenaren symbool voor het trauma van de Tweede Wereldoorlog. Bilisium vzw heeft het graf gerestaureerd ter nagedachtenis aan de oorlogsslachtoffers in Bilzen.

Lin in het groen: Deze recent opgerichte kring wordt door collega’s bewonderd voor hun dynamische werking en de manier waarop ze nieuwe generaties betrekken met het lokale erfgoed van een klein Haspengouws dorp. Ze hebben zo onder meer verschillende projecten gedaan met de lagere school en organiseren ze publieksactiviteiten die goed gesmaakt worden door de lokale bevolking.

Abdissenhuis van Munsterbilzen: De abdij van Munsterbilzen is een site met een historische en euregionale uitstraling. Het abdissenhuis is dé blikvanger maar staat al even leeg. De zusters zoeken naar een nieuwe invulling, waarbij ook het historische aspect van de site en de erfenis van de zusters een belangrijke plaats in krijgen.

Fruitsorteermachine: 30 jaar geleden werd in Borgloon een museum opgericht om de geschiedenis van de fruitteelt in beeld te brengen en Haspengouw te promoten als fruitstreek. Het museum organiseert verschillende activiteiten waaronder Dag van de Kers in Rijkel. De collectie van het museum omvat een erkend Vlaams topstuk: het sorteermachine voor appelen en peren. De sorteermachine was een belangrijke stap in de commercialisering van fruit.

Werkgroep Coloha en het Odiliaschrijn: Deze werkgroep van jonge vrijwilligers zet zich in voor het cultureel erfgoed van de abdijsite van Colen. Met als belangrijkste vertegenwoordiger het Odiliaschrijn. Dit erkend Vlaams topstuk is gemaakt in de 13e eeuw en wordt aanzien als de oudste paneelschildering van de Nederlanden, een ijkpunt van uitzonderlijk cultuurhistorische en artistieke waarde.

Ridders van de Katteköp en de carnavalstradities: Deze carnavalsvereniging uit Haren werd in 1972 gesticht door o.a. Jef Langenaeken. Deze vereniging heeft een grote bijdrage geleverd bij de verdere uitbouw van de Vlaamse carnavalfederatie, die instaan voor het behoud van de carnavalstradities. Als één van eerste verenigingen in Vlaanderen hebben ze in 1989 een carnavalsmonument opgericht. Het monument werd in 2014 vernieuwd maar het oorspronkelijke beeld bleef behouden.

Heemkundige kring Het Drie Swaenenland: sinds 2004 is deze heemkring druk in de weer om het lokale erfgoed onder de aandacht te brengen. Vooral hun fototentoonstellingen over de geschiedenis van de dorpen is een mooi voorbeeld van gemeenschapsbindend erfgoedwerk. Daarbij is het een heemkring die graag open staat voor samenwerking.

Museum Winter ’44:  De inspiratie voor dit museum in Borlo werd gevonden in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog. De bevolking in deze streek viel terug van de euforie van de bevrijding en het nakende kerstfeest in de rechtstreekse dreiging van de oorlog: de nazi’s kwamen terug. Het museum is vooral gekend omdat zij de vrouwen tijdens de oorlog niet vergeten en hen extra in de kijker plaatsen met onder meer een uitgebreide collectie uniformen.

Heerlijkheid Heers en het Kasteel van Heers: In Heers is er een burgerbeweging opgestaan om het Kasteel van Heers te redden van verder verval. Ze doen dit door de omgeving van het kasteel op te ruimen en te opwaarderen, waardoor het kasteel zelf weer in de kijker komt te staan. Ze organiseren verschillende publieksactiviteiten en vergroten zo de aandacht voor een monumentaal kasteel dat verloren dreigt te gaan.

Werkgroep WO I: Deze werkgroep is er in geslaagd om tijdens de herdenking van WO I een tentoonstelling op poten te zetten die het lokale karakter overstijgt. De tentoonstelling vormde door haar kwaliteit en omvang een inspiratie voor vele andere kringen en werkgroepen. In de voorbereiding hebben zij ook de lokale gemeenschap zo veel mogelijk proberen te betrekken met verschillende activiteiten zoals een collectiedag. Samen met de tentoonstelling is er ook een mooie publicatie voorgesteld van hun onderzoek.

Huis van de familie Houbaer: In de Batsheersstraat ligt een mooi U-vormige hoeve die wordt toegeschreven aan de familie Hoebaer. Deze hoeve is geklasseerd en is een mooi voorbeeld van een 18e eeuwse hoeve van een kleine boer in Haspengouw. Het staat momenteel te koop, maar niemand lijkt geïnteresseerd. De hoeve is dringend aan renovatie toe.

Vrienden van de kluis en de Kluis van Vrijhern: Dat er nog een Kluis staat in Vrijhern is grotendeels te danken aan de Vrienden. Ze zorgen al jaren voor een goed beheer van dit uniek stukje Haspengouw. De omgeving is de laatste jaren stevig aangepakt en de Kluis is weer een prachtige stilteplek geworden. De Vrienden doen dit met beperkte middelen en veel vrijwilligers.

Paul Achten en het Hoeselts dialect: Wie aan het Hoeselts dialect denkt, denkt aan Paul Achten. Al jarenlang houdt hij het dialect onder de aandacht en dat op een manier dat veel mensen aanspreekt. Zijn dialectbord op de Erfgoedjaarmarkt krijgt altijd veel aandacht.

Hoeseltse Geschiedkundige Studiegroep: Voor nauwkeurig historisch onderzoek over Hoeselt en haar inwoners moet je bij de studiegroep zijn. Ze zijn zeer actief en helpen graag mee waar nodig om het Hoeseltse erfgoed veilig te stellen. Hun roerganger Piet Thoelen is veel te vroeg overleden, maar zijn pionierswerk wordt verder gezet.

Heemkunde Nieuwerkerken en de Radarsite: De waarde van een heemkundekring ligt erin om een belangrijk stuk lokale geschiedenis onder de aandacht te houden en niet te laten vergeten. Daarin is Heemkunde Nieuwerkerken met verve in geslaagd met de radarsite op Begijnenbos. Deze bijna vergeten site maakte deel uit van de Kammhuberlinie, een verdedigingssysteem van de Duitse bezetter tijdens WO II.

Het vlasklosje en de kantambacht: Deze enthousiaste vereniging houdt het kantambacht in ere en dit op een kwalitatieve manier. Ze staan ook steeds open voor samenwerking en zijn vaste standhouders tijdens de Erfgoedjaarmarkt.

Hobby Archeologie Limburg: nog maar pas opgerichte vereniging die al heel wat activiteiten op haar palmares heeft staan. Ze zijn de vertegenwoordigers van een grote groep hobby archeologen en staan hen bij met raad en daad. Hun succes bewijst het nut van zo’n vereniging in Limburg.

GOGRI en het RADOC: Het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap van Riemst is een unieke vereniging in Haspengouw. Dit Genootschap is een samenwerking tussen alle heemkringen van Riemst. Ze zijn verantwoordelijk voor het beheer van het Riemster Archief en Documentatiecentrum (RADOC) en fungeert ook als adviesraad. Elke heemkring blijft zijn eigenheid behouden, maar werkt dus ook samen aan gemeenschappelijke projecten.

Historische kring Membruggen en de Matigheidsbond St. Jan: Membruggen was vroeger, vanwege de armoede, een plaats waar veel gedronken werd. Daarom werd de Matigheidsbond “Sint-Jan” opgericht. In 1905 opende deze een alcoholvrij café annex ontspanningsruimte voor de inwoners die alcohol afgezworen hadden onder het motto ‘Denkende menschen drinken niet, drinkende menschen denken niet’. De bond werd ook de waterbond genoemd. Het lokaal van de bond, aan Dorpsstraat 67, heeft nog een oude vakwerkgevel. Het is niet beschermd.

Werkgroep Groevenonderzoek Riemst en de mergelgroeven: De mergelgroeven van Riemst zijn bekend in heel het land, maar vaak nog onbemind in de eigen gemeente. De groeven bezorgen de bewoners kopzorgen en veel Riemstenaren hebben familieleden verloren bij diverse instortingen in het verleden. Maar de groeven hebben wel een belangrijke cultuur-historische waarde voor de regio. De inscripties en tekeningen vertellen het verhaal van de streek sinds de 14e eeuw.

KantelinK en kant als kunst: Al 12 jaar lang brengen zij de oude kantambacht op een bijzondere en hedendaagse manier onder de aandacht. Hun creaties en tentoonstellingen overstijgen het nostalgische karakter van kant. Met opmerkelijke initiatieven brengen ze een eeuwenoude ambacht op een hedendaagse en kunstzinnige manier tot leven en trekken ze de aandacht in binnen- en buitenland.

Neigemenneke, Boddelkèèr en het Sint-Truins dialect: Het Sint-Truidens dialect wordt door verschillende verenigingen hoog op de agenda gezet. Iedereen op zijn manier en daarom was het moeilijk kiezen en hebben we ze gebundeld. De Boddelkèèr pleziert elk jaar duizenden toeschouwers met levendig straattheater in het dialect. Het Neigemenneke doet het op een meer academische manier via een jaarlijks magazine waar dieper in wordt gegaan op de herkomst en toekomst van het dialect.

Sint-Truidense schatten vzw en het religieus erfgoed: Sint-Truiden bulkt van het religieuze erfgoed en Sint-Truidense schatten vzw krijgt het voor elkaar om dit waardevolle erfgoed ten eerste zeer goed te bewaren én open te stellen naar het publiek via onder andere de schatkamer. Het enthousiasme en de drive van deze vrijwilligers werkt aanstekelijk en inspirerend.

Heem en Natuur Voeren: de enige kring van Voeren heeft een simpele maar efficiënte manier bedacht om het draagvlak voor erfgoed in de eigen gemeente te vergroten. Ze organiseren maandelijks werkwinkels waarbij iedereen een onderwerp mag naar voren brengen en waar dan verder over wordt gebabbeld. Op deze manier komen verschillende erfgoedonderwerpen op tafel en wordt er actie ondernomen indien nodig.

Familie Broers en de verzameling van Theo Broers: Theo Broers was een groot kenner van het fruitverleden en van volkskunde. Hij legde een enorme verzameling aan in zijn boerderij in Moelingen. Theo is helaas overleden in 2017, maar zijn kinderen hebben het beheer van zijn collectie op zich genomen. Deze verzameling mag niet verloren gaan want is een belangrijke bron over de geschiedenis van de regio.